สุจิตต์ วงษ์เทศ : รดน้ำ, สาดน้ำ สงกรานต์ วัฒนธรรมร่วมของอุษาคเนย์

สาดน้ำสงกรานต์ ไม่มีในอินเดีย และไม่เกี่ยวกับประเพณีโฮลีสาดสีของอินเดีย
แต่เป็นพฤติกรรมสร้างใหม่จากรดน้ำขอขมาประเพณีพื้นเมือง ซึ่งเป็นวัฒนธรรมร่วมของอุษาคเนย์
พฤติกรรมสาดน้ำอย่างก้าวร้าวรุนแรง มีผู้รู้อธิบายว่าน่าจะเริ่มขึ้นก่อนจากพม่าเพื่อต่อรองทางการเมืองกับอังกฤษเจ้าอาณานิคม
แล้วแพร่หลายไปที่ต่างๆ โดยรอบ จนมาถึงไทยบริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยาเมื่อไม่นานมานี้
แต่น่าจะมีต้นเค้าจากประเพณีอื่นอีก ที่ควรสืบค้นต่อไปให้กว้างกว่านี้

รดน้ำขอขมา เป็นประเพณีดั้งเดิมดึกดำบรรพ์ของสุวรรณภูมิในอาเซียน (ก่อนรับสงกรานต์ของแขกพราหมณ์จากอินเดีย)
รดน้ำ หมายถึงตักน้ำรดราดขอขมากันอย่างนอบน้อมในระบบเครือญาติ ให้ชุ่มฉ่ำร่มเย็นหลังฤดูเก็บเกี่ยว เป็นประเพณีดั้งเดิมดึกดำบรรพ์ของอุษาคเนย์ มีอยู่ก่อนรับคติสงกรานต์จากพิธีพราหมณ์อินเดีย หลังจากนั้นถึงผนวกรดน้ำตามประเพณีพื้นเมืองเป็นส่วนหนึ่งของสงกรานต์
ประเพณีรดน้ำ บางท้องถิ่นเรียกรดน้ำดำหัว เป็นอย่างเดียวกับอาบน้ำผู้เฒ่าผู้แก่ ถ้าทำกับพระพุทธรูปเรียกสรงน้ำพระ ครั้นทำกับพระสงฆ์เรียกรดสงฆ์ หรือรดสรง (ทางลาวเรียกฮดสง)

น้ำเป็นแหล่งกำเนิดของสิ่งมีชีวิต จึงเป็นสัญลักษณ์ศักดิ์สิทธิ์ระดับสากล ดังนั้นคนทั้งโลกใช้น้ำในพิธีกรรม

The post สุจิตต์ วงษ์เทศ : รดน้ำ, สาดน้ำ สงกรานต์ วัฒนธรรมร่วมของอุษาคเนย์ appeared first on มติชนออนไลน์.